Biofeedback

Biofeedback – jest metoda pozwalajaca kontrolowac procesy zachodzace w organizmie na zasadzie biologicznego sprzezenia zwrotnego. Biofeedback to tez pewnego rodzaju terapia, dzieki której pacjent, w sposób swiadomy, uczy sie zmieniac wzorzec wytwarzanych fal w mózgu, tak by mózg pracował wydajniej i szybciej.

Sygnał z jednego punktu na głowie pacjenta jest przetwarzany na zrozumiała dla pacjenta forme graficzna (wykresu, animacji badz gry wideo). Dzieki temu sprzezeniu zwrotnemu, pacjent wie, kiedy jest skoncentrowany a kiedy przestaje sie koncentrowac. Pozwala to nauczyc sie reakcji własnego mózgu, a dzieki temu tak zmodyfikowac jego prace, aby funkcjonował efektywnie.

Biofeedback, czyli biologiczne sprzężenie zwrotne, jest wszechstronnym systemem treningu, ktory wywołuje zmiany w funkcjonowaniu wielu układow organizmu; pozwala uzyskać informację zwrotną o zachowaniu danego narządu. Umożliwia to kontrolowanie sygnałow pochodzących z OUN i ewentualnej korekty , jeśli wystąpią jakiekolwiek zaburzenia. Pozwala to na wyjście nauki poza laboratoria i wkroczenie na teren praktyki. Biofeedback ukazał ogromne niewykorzystane dotychczas możliwości mozgu, ktore z powodzeniem można wykorzystywać do leczenia depresji, stanow lękowych, ADHD, skutkow stresu, zaburzeń procesow uczenia się, koncentracji i pamięci oraz leczenia takich zaburzeń, jak nie trzymanie moczu, chroniczny bol, nad- i niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca czy padaczkę. Osoba poddawana terapii steruje własnym obrazem EEG. Daje to dowod na to, iż jesteśmy w stanie siłą własnego umysłu sterować funkcjami fizjologicznymi naszego organizmu. Dzięki odpowiedniej liczbie treningow możemy w sposob celowy wzmacniać, bądź osłabiać czynności bioelektryczne mozgu. Dla pacjentow, biofeedback jest maszyną działającą jako pewnego rodzaju szosty zmysł, ktory pozwala im „zobaczyć” lub „słszeć” wewnętrzne działanie ich ciała i za pomocą własnych myśli sterowanie tym wewnętrznym mechanizmem. Nie należy jednak traktować biofeedbacku jako cudownego leku na wszystko.

Technologia ta została stworzona w Amerykanskim Centrum Badan Kosmicznych.

NASA poczatkowo wykorzystywała ja do szkolenia astronautów i pilotów, którzy w warunkach ogromnego stresu musieli bezbłednie wykonywac złozone czynnosci.

Dzisiaj technologia biofeedback wykorzystywana jest w psychologii gdzie wspomaga leczenie zaburzen psychosomatycznych, chorób neurologicznych i psychicznych, np. stanów lekowych, natrectw, depresji, zespołu chronicznego zmeczenia, bulimii i anoreksji. W medycynie wspomaga leczenie padaczki, autyzmu, niektórych form uposledzenia umysłowego oraz parkinsonizmu. Ostatnio jest tez szeroko stosowana w domu, pomagajac w: uczeniu sie, zwalczaniu tremy, stresu, dysleksji, zaburzen zachowania, napiec wewnetrznych i niedostatecznej samooceny.

    Historia metody

We wczesnych latach zeszłego wieku w niemczech J.H. Schultz rozwinał technike zwana „Autogenic training”. W metodzie tej instrukcje werbalne sa wykorzystywane do wprowadzania osoby do innego, bardziej zrelaksowanego stanu psychofizycznego. Przez nastepne lata metoda ta była rozwijana. W latach 60. XX wieku N. Miller udowodnił, ze funkcje układu autonomicznego mozna modyfikowac za sprawa tzw. warunkowania instrumentalnego. Badania, które jego współpracownicy prowadzili na zwierzetach nie pozostawiały cienia watpliwosci, ze mozna sie nauczyc wpływac na procesy zachodzace – wydawało by sie – poza kontrola swiadomosci takie jak temperatura ciała, cisnienie krwi czy bicie serca. W roku 1972 Sterman i in. (Sterman, Friar 1972), w badaniach na kotach udowodnili, ze potrafia one nauczyc sie zwiekszac amplitude fali o czestotliwosci 12-15 Hz w rejonie kory sensomotorycznej. Kolejne eksperymenty pokazały, ze dotyczy to takze ludzi. Sterman stwierdził, iz pacjenci z epilepsja, którzy trenuja ten rytm sensomotoryczny okreslany przez niego fala SMR, maja mniej napadów padaczkowych.

Nastepcy Stermana znalezli znacznie wiecej zastosowan metody Biofeedback w praktyce klinicznej: m.in. J. Lubar udowodnił jej skutecznosc w terapii dzieci z ADHD; Penniston trenujac weteranów wojny w Wietnamie pokazał, ze moze byc uzyteczna dla osób po traumatycznych przezyciach I z zaburzeniami lekowymi; Tansey zaprezentował mozliwosc poprawy funkcji umysłowych u dzieci z trudnosciami w uczeniu sie (dysleksja, dysgrafia,dysortografia).

W1994 r. dr Hershel Toomim skonstruował urzadzenie, dajace pacjentowi mozliwosc obserwowania zmian przepływu krwi w okolicach przedczołowych. Okazało sie, ze pacjenci bardzo szybko uczyli sie swiadomie zmieniac ten poziom, a nawet zmieniac stopien utlenieniania krwi. Korzysci ,płynace z tego odkrycia mogły byc i sa ogromne. Z badan metoda SPECT na grupie dzieci z ADHD wynikało bowiem, ze obnizony przepływ krwi w obszarach prefrontalnych jest jednym z wazniejszych markerów ADHD. Zdolnosc zmiany tego stanu, jaka pacjent nabywa w procesie uczenia sie daje pacjentom z nadpobudliwoscia nadzieje na lepsza przyszłosc. Badania rezonansem magnetycznym pokazuja, ze ukrwienie danego obszaru kory jest dokładnym odzwierciedleniem aktywnosci mózgu. Urzadzenia takie jak aparatura do rezonansu magnetycznego nie pozwalaja obecnie na taka rejestracje sygnału, by było mozliwe prowadzenie sesji Biofeedback. Dlatego tez skonstruowano specjalistyczne urzadzenie wykorzystujace swiatło bliskiej podczerwieni, do rejestracji aktywnosci mózgu.

   Działanie

Do opracowania metody posłuzyło odkrycie, ze ludzki mózg jest zdolny wyuczyc sie nowego wzorca pracy. Mózg emituje stale cztery zakresy fal: alfa, beta, theta i delta. W zaleznosci od naszego stanu psychofizycznego jeden typ fal przewaza. Dobroczynna dla mózgu jest przewaga fal alfa. Fizjologicznie wystepuje ona przynajmniej dwa razy dziennie: po przebudzeniu i przed zasnieciem, przy zamknietych oczach. Umysł, uwolniony od nadmiaru wrazen, jest wtedy zdolny do twórczej pracy i łatwiej zapamietuje. Biofeedback umozliwia zdobycie umiejetnosci osiagania tego stanu w dowolnym momencie. Uczy tez innych stanów umysłu w zaleznosci od wieku i wytyczonego celu.

Czujniki przyklejone do głowy odbieraja fale mózgowe, które sa wzmacniane i rejestrowane przez komputer. Komputer przetwarza dalej sygnał i za-pewnia sprzezenie zwrotne. Sprzezenie zwrotne jest informacja o tym, jakie fale mózgowe przewazaja w danej chwili. Przebieg własnych fal mózgowych, przepisany graficznie pod postacia wideogry, obserwuje trenowany na swoim monitorze. Gra kieruje sie wyłacznie za pomoca pracy własnego mózgu bez klawiatury . Kiedy wzrasta aktywnosc mózgu w pozadanym pasmie czestotliwosci fal mózgowych, otrzymujemy nagrode w postaci punktów, gra sie udaje. Przy wzroscie niepozadanych pasm, nie mamy sukcesu w grze. Mózg stopniowo reaguje na motywacyjne wskazówki proponowane przez komputer w postaci nagrody za dobre wyniki gry. W ten sposób mózg sam rozwija proces uczenia sie wysyłania najbardziej odpowiednich czestotliwosci fal mózgowych. Prawidłowe zakresy czestotliwosci fal mózgowych osoby trenujacej, które mozna wycwiczyc, okreslone sa na podstawie wiedzy naukowej w zaleznosci od wieku i rodzaju wysiłku psychicznego trenujacego. Metoda ta jest skuteczna w 80-95% przypadków, w zaleznosci od stopnia złozonosci problemu. W zaleznosci od zaistniałych problemów trenowane sa rózne zakresy czestotliwosci fal mózgowych.

Jedna z najskuteczniejszych metod biofeedbacku jest badanie stanu pobudzenia organizmu dzieki wykorzystaniu scisłej zaleznosc miedzy stanem odprezenia organizmu, a rezystancja naskórka – inaczej badanie reakcji skórnogalwanicznej (RSG). Dodatkowo aby wzmocnic działanie biofeedbacku mozna wykorzystac dzwieki binaural beats. Jak sie okazuje okreslone rytmy mózgowe mozna wywoływac równiez przy pomocy bodzców zwiekowych. Jednym z pionierów akustycznej stymulacji mózgu jest amerykanski badacz Robert Monroe. Opracował on własna teorie reakcji odprezenia czestotliwosciowego (binaural beats) i zasady jej praktycznego zastosowania. Do tworzonego dzwieku dodawany jest szum rózowy. Szum ten zwieksza efektywnosc oddziaływania binaural beats. Zaleznosc ta potwierdzaja informacje, opublikowane w Scientific American, na temat badan przeprowadzonych przez Geralda Ostera w Mount Sinai School of Medicine. Dzwieki binaural beats mozna porównac z odgłosem wydawanym przez mruczacego kota lub grajace swierszcze. Specjalne dzwieki zmieniaja sie wraz ze zmianami głebokosci relaksu osoby podłaczonej do systemu. Na ekranie komputera mozna na biezaco obserwowac poziom odprezenia. Wyrózniamy wiele rodzajów biofeedbacku wykorzystujacych rózne reakcje organizmu odzwiercielajace stan psychofizyczny:

Biofeedback EEG (ElektroEncefaloGrafia) lub neurofeedback wykorzystuje własciwosc, ze mózg ludzki w ramach swojej aktywnosci wytwarza rózne zakresy fal elektromagnetycznych, charakterystycznych dla róznych rodzajów tej aktywnosci. Np. fale alfa w stanie relaksu i odprezenia, srodkowe pasmo fal beta w stanie wytezonego wysiłku umysłowego, fale delta w stanie głebokiego, regenerujacego snu. W niektórych dysfunkcjach mózgu wystepuje niedobór fal o pewnych czestotliwosciach, co uniemozliwia pacjentowi wykonywanie pewnych czynnosci (np. dzieci z ADHD maja problem ze skupieniem sie na wykonaniu konkretnego zadania lub kontrolowaniem emocji). W metodzie tej elektrody zbierajace dane o wystepowaniu poszczególnych pasm fal podłaczane sa w róznych miejscach na skórze czaszki i uszach. Elektroencefalograf wraz z odpowiednim oprogramowanie zamienia te informacje w zrozumiały dla pacjenta obraz, który z kolei ma tak sterowac aktywnoscia swojego mózgu, aby np. widziany na ekranie samochód wyscigowy przyspieszył. Neurofeedback jest głównie stosowany w terapii dzieci z ADHD (zespół nadpobudliwosci psychoruchowej), u ludzi z zaburzeniami procesu uczenia sie, po urazach czaszki, oraz wspomaga leczenie padaczki. Punktem wyjscia w biofeedbacku EMG (ElektroMioGrafia) jest załozenie, ze napiecie miesniowe (rzedu mikrowoltów) wywołane jest stresem. Sesja biofeedbacku polega na tym, ze urzadzenie wychwytuje elektryczne sygnały w miesniach (głównie w miesniach ramienia i czaszki), a nastepnie przekłada je na forme zrozumiała dla pacjenta, np. właczenie zarówki. Dosc czesto wykorzystuje sie efekty dzwiekowe: podczas rozluzniania miesni pojawiaja sie przyjemy sygnał dzwiekowy, natomiast w przypadku napinania miesni włacza sie nieprzyjemny sygnał dzwiekowy.

Metoda biofeedbacku GSR (Galvanic Skin Response) lub BSR (Basal Skin Response) oparta jest na mierzeniu elektrycznego przewodzenia skóry, które zmienia sie w zaleznosci od ogólnego pobudzenia współczulnego układu nerwowego. Elektrody montowane sa na opuszkach palców. Biofeedback GSR najlepiej wykrywa zaleznosci miedzy stanem somatycznym i psychicznym człowieka, dlatego wykorzystywany jest w wykrywaczach kłamstw. Wykres GSR ma najwiekszy zasieg i jest najbardziej czułym pomiarem ze wszystkich rodzajów biofeedbacku. W medycynie słuzy do monitorowania przebiegu hipno- i psychoterapii, leczenia nadcisnienia, dychawicy oskrzelowej, nadmiernego pocenia sie. Jest równiez polecany osobom zdrowym dla poprawy koncentracji, panowania nad emocjami i relaksacji Biofeedback oddechowy opiera sie na załozeniu, ze nieprawidłowosc oddechu moze byc spowodowana takimi symptomami jak strach, ból czy wiele innych. Wpływ oddechu na stan nie jest jeszcze do konca zbadany. Podczas sesji badany jest rytm i długosc wydechu. Wyniki pokazywane sa za pomoca krzywej audiowizualnej. Pacjent kontrolujac te parametry jest w stanie panowac nad atakami padaczki czy tez krazeniem. Biofeedback temperaturowy jest najprostrzym koncepcyjnie. Temperatura skóry zalezy, oprócz czynników zewnetrznych, równiez od stanu psychicznego człowieka. Na opuszek palsa zakłada sie termistor, który mierzy temperatre. Celem treningu jest osiagniecie wyzszej temperatury niz fizjologiczna dla danego pacjenta. Biofeedback temperaturowy stosowany jest do treningu relaksu, ale takze w medycynie do leczenia niedokrwienia konczyn, chorobie reumatycznej, astmie.

Biofeedback HEG (Hemo-encephalo-graphy) mierzy przepływ krwi w pewnych obszarach mózgu (technologia tzw. bliskiej podczerwieni nIR). Ukrwienie danego obszaru kory mózgowej jest bowiem dokładnym odzwierciedleniem aktywnosci mózgu. Poprzez zmiane cyrkulacji krwi w trenowanej okolicy kory mózgu, mozna wpływac bezposrednio na jego aktywacje. HEG daje pacjentowi mozliwosc obserwowania zmian przepływu krwi w okolicach przedczołowych. Okazuje sie, ze pacjenci bardzo szybko ucza sie swiadomie zmieniac ten poziom, a nawet zmieniac stopien utlenieniania krwi.[1] Biofeedback jest alternatywna forma terapii w stosunku do farmakoterapii. W niektórych schorzeniach ja zastepuje, w innych uzupełnia. Przewaga biofeedbacku jest to, ze jest to metoda całkowicie bezpieczna, bez skutków ubocznych. Motorem skutecznosci terapii jest silna wola i motywacja pacjenta. I własnie ten czynnik podkreslaja terapeuci: poczucie odpowiedzialnosci pacjenta za wynik własnego leczenia.

   HPM Easy Biofeedback nowoczesny aparat 5 generacji. 

Zastosowanie:

• trening trudności szkolnych,
• edukacja włączająca, wyrównywanie szans edukacyjnych,
• wspomaganie umiejętności uczenia się,
• wspomaganie nauki języków obcych,
• wsparcie konkretnych sprawności i obszarów: czytanie, pisanie, logiczne myślenie, funkcje, komunikacja werbalna, koncentracja, pamięć.

Zalety:

Proponowane ćwiczenia, ułożone zgodnie z treningiem Easy Biofeedback, stanowią jedynie sugestię w prowadzeniu zajęć, ponieważ sposobów pracy z zestawem jest wiele. Program zawiera gotowe protokoły treningowe opracowane z myślą o konkretnych problemach, ale pozwala również na ułożenie indywidualnego plany treningu dla określonego Klienta.

Dla kogo:

• dla dzieci z problemami szkolnymi: problem z uwagą i koncentracją,
• dla dzieci z problemami w czytaniu i pisaniu, 
• w przypadku problemów szkolnych, 
• dla osób żyjących w stresie,
• dla uczących się języków – przygotowanie ucha do nauki języków obcych.

Rezultaty:

• polepszenie koordynacji ruchowej,
• lepsze radzenie sobie z emocjami,
• zmniejszenie stresu,
• zwiększenie koncentracji,
• większa efektywność zapamiętywania,
• spadek liczby popełnianych błędów ortograficznych,
• zwiększenie umiejętności komunikacyjnych,
• lepsze wykorzystywanie posiadanych możliwości.

Cel pracy

Celem npracy jest przedstawienie najnowszej nieinwazyjnej metody neurorehabilitacji, łączącej w sobie psycho- i neurofizjologię służącą do poprawy pamięci, ulepszenia motoryki ciała, zwiększenia koncentracji, polepszenia samopoczucia, wspomożenia leczenia zaburzeń psychosomatycznych, chorob neurologicznych oraz psychicznych, jako alternatywnej formy w stosunku do farmakoterapii. Może ją całkowicie zastąpić, bądź uzupełnić. Przewagę metodzie biofeedback daje to, iż jest ona całkowicie bezpieczna, bez żadnych skutkowubocznych. Jednak, aby przyniosła skutek potrzebna jest wspołpraca pacjenta. Bez jego silnej woli i uporu do osiągnięcia jak najlepszych wynikow, uzyskanie efektow jest bliskie zeru.